Όχι στη Φίμωση της Ενημέρωσης: Οι SLAPP Πρακτικές δεν Έχουν Θέση στη Δημοκρατία
Γράφει ο Πέτρος Πρωτόγερος
Η ελευθερία του Τύπου αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο κάθε δημοκρατικής κοινωνίας, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ και η Διεθνής Αμνηστία.. Όταν αυτή απειλείται, η ίδια η δημοκρατία κινδυνεύει. Πρόσφατα, καταγράφηκε μια υπόθεση που έχει εγείρει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την ελευθερία της ενημέρωσης και της έκφρασης. Η υπόθεση αφορά τις νομικές ενέργειες που κινήθηκαν κατά δημοσιογράφου μετά τη δημοσίευση δηλώσεων οι οποίες πραγματοποιήθηκαν δημόσια, παρουσία κορυφαίων θεσμικών παραγόντων.
Αυτή η ενέργεια δεν αποτελεί απλώς μια νομική διαμάχη, αλλά μια πρακτική που προκαλεί ανησυχίες σχετικά με την ελευθερία του λόγου, χρησιμοποιώντας πρακτικές που εντάσσονται στην κατηγορία των SLAPP αγωγών (Strategic Lawsuits Against Public Participation). Πρόκειται για μια τακτική που στοχεύει στον εκφοβισμό και την οικονομική εξάντληση όσων τολμούν να εκφράσουν κριτική ή να φέρουν στο φως πληροφορίες που ενοχλούν.
Τι Συνέβη;
Η αφορμή για τις νομικές ενέργειες ήταν η δημοσίευση ενός άρθρου που παρουσίαζε δημόσιες δηλώσεις πολίτη. Οι δηλώσεις αυτές έγιναν σε ζωντανή μετάδοση μέσω εφαρμογής κοινωνικής δικτύωσης, ενώπιον σημαντικών φορέων της πολιτικής, οικονομικής και ακαδημαϊκής κοινότητας.
Παρά το γεγονός ότι οι δηλώσεις αυτές έγιναν δημόσια, ο δημοσιογράφος που τις κατέγραψε και τις δημοσίευσε στη συνέχεια, αντί να προστατευθεί ως επαγγελματίας που υπηρετεί την ενημέρωση, βρέθηκε στο στόχαστρο νομικών ενεργειών. Αυτή η ενέργεια έχει προκαλέσει συζητήσεις στον δημόσιο διάλογο σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης και τη σημασία της ανεξάρτητης ενημέρωσης.
SLAPP: Ο Νέος Τρόπος Φίμωσης της Ενημέρωσης
Αυτές οι νομικές ενέργειες εντάσσονται σε μια παγκόσμια τάση όπου πολιτικά και οικονομικά ισχυροί φορείς χρησιμοποιούν νομικά μέσα για να καταπνίξουν την κριτική. Οι SLAPP αγωγές δεν στοχεύουν στην απονομή δικαιοσύνης αλλά στην εξουθένωση των αντιφρονούντων μέσω χρονοβόρων και δαπανηρών δικαστικών διαδικασιών.
Οι συνέπειες αυτών των αγωγών είναι πολλαπλές:
- Δημιουργούν κλίμα φόβου: Όταν ένας δημοσιογράφος ή ένας πολίτης βλέπει ότι μπορεί να βρεθεί κατηγορούμενος απλώς επειδή δημοσίευσε μια δημόσια δήλωση, τότε η αυτολογοκρισία γίνεται αναπόφευκτη.
- Αποθαρρύνουν τη δημοσιογραφική έρευνα: Οι δημοσιογράφοι καλούνται να λειτουργούν με βάση την αντικειμενικότητα και την έρευνα. Αν φοβούνται ότι κάθε άρθρο μπορεί να οδηγήσει σε νομικές επιθέσεις, η ανεξάρτητη ενημέρωση μπαίνει σε κίνδυνο.
- Υπονομεύουν τη δημοκρατία: Η δημόσια κριτική αποτελεί βασικό εργαλείο λογοδοσίας για τους αιρετούς. Όταν οι πολιτικοί προσπαθούν να καταπνίξουν αυτή την κριτική, καταπατούν τα δικαιώματα των πολιτών στην ενημέρωση.
Γιατί αυτή η υπόθεση είναι επικίνδυνη;
Η συγκεκριμένη νομική ενέργεια έχει δημιουργήσει προβληματισμούς σχετικά με τα όρια της δημόσιας κριτικής και την προστασία της ελευθερίας του λόγου.. Όταν οι δημοσιογράφοι διώκονται για την εργασία τους, αυτό δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο που μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες περιπτώσεις.
Το ερώτημα που τίθεται είναι ξεκάθαρο: Αν ένας δημοσιογράφος μπορεί να διωχθεί για τη δημοσίευση δημοσίων δηλώσεων, τότε πού σταματά η ελευθερία της έκφρασης; Μήπως οδηγούμαστε σε μια κοινωνία όπου η αλήθεια μπορεί να αμφισβητηθεί μέσω νομικών απειλών και πιέσεων;
Η Θέση μας: Καμία Ανοχή στη Φίμωση
Ως υπέρμαχοι της ελεύθερης και ανεξάρτητης δημοσιογραφίας, καταδικάζουμε κάθε προσπάθεια φίμωσης, εκφοβισμού και περιορισμού της ελεύθερης έκφρασης. Η ενημέρωση είναι δικαίωμα όλων των πολιτών και δεν πρέπει να επιτρέψουμε σε κανέναν να τη μετατρέψει σε προνόμιο των ισχυρών.
Στεκόμαστε δίπλα στους δημοσιογράφους που υπηρετούν την αλήθεια και ζητάμε:
- Νομοθετική προστασία ενάντια στις SLAPP πρακτικές: Πολλές χώρες έχουν ήδη θεσπίσει νόμους που αποτρέπουν την κατάχρηση της δικαιοσύνης για την καταστολή της ελευθεροτυπίας. Είναι καιρός και η Ελλάδα να προχωρήσει σε αντίστοιχα μέτρα.
- Διαφάνεια στις νομικές διαδικασίες: Όταν αιρετοί ή επιχειρηματικά συμφέροντα χρησιμοποιούν αγωγές για να καταστείλουν τη δημόσια κριτική, αυτές οι υποθέσεις πρέπει να κρίνονται με αυστηρότητα από τη Δικαιοσύνη.
- Υποστήριξη της ερευνητικής δημοσιογραφίας: Τα μέσα ενημέρωσης πρέπει να συνεχίσουν να λειτουργούν χωρίς φόβο και περιορισμούς. Η κοινωνία οφείλει να σταθεί δίπλα τους.
Η Ενημέρωση Δεν Φιμώνεται
Η υπόθεση αυτή δεν αφορά μόνο ένα άτομο ή ένα μέσο ενημέρωσης. Αφορά όλους μας. Αφορά το δικαίωμα του πολίτη να ενημερώνεται ελεύθερα, χωρίς λογοκρισία και εκφοβισμούς.
Η δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ελεύθερο Τύπο, ανεξάρτητη κριτική και διαφάνεια. Δεσμευόμαστε να υπερασπιστούμε το δικαίωμα της ανεξάρτητης ενημέρωσης και της ελεύθερης έκφρασης. Δεν θα αφήσουμε τον φόβο να γίνει εργαλείο πολιτικής εξουσίας. Οι SLAPP πρακτικές δεν έχουν θέση στη δημοκρατία μας και δεν θα γίνουν αποδεκτές, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς και ειδικούς στην ελευθερία του Τύπου.
(Το παρόν άρθρο εκφράζει μια γενική άποψη για την ελευθερία του Τύπου και τις SLAPP αγωγές, χωρίς να αναφέρεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα ή περιστατικά.)
