Ιχνηλατώντας τις πολλαπλές ταυτότητες των αδελφών Μανάκια

Ιχνηλατώντας τις πολλαπλές ταυτότητες των αδελφών Μανάκια (Tracing the multiple identities of the Manakia borthers)

Siokis Nikos

Οι βλαχικής καταγωγής αδελφοί Μανάκια, οι διάσημοι φωτογράφοι και πρωτοπόροι κινηματογραφιστές των Βαλκανίων, αποτελούν κατά γενική ομολογία τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες των αρχών του 20ού αιώνα και οι διαφορετικές απόψεις γι’ αυτούς δεν έχουν βρει μέχρι σήμερα ένα σημείο σύγκλισης.

Κατά την υπό εξέταση περίοδο η διαδικασία μετάβασης από την πολυεθνοτική και πολυπολιτισμική Οθωμανική αυτοκρατορία στα έθνη-κράτη συνεπαγόταν για τα βαλκανικά κράτη και μια πρόκληση δημιουργίας «εθνικών» υποκειμένων με απώτερο επιδιωκόμενο την ομογενοποίηση στα πλαίσια της διαμόρφωσης ενός εσωστρεφούς πλαισίου κρατικής λειτουργίας, μιας διαρκούς αντίστασης απέναντι σε εθνικές απειλές, που προκάλεσε την περιχαράκωση στην αμυντική απόρριψη της διαφορετικότητας.

Στην παρούσα εισήγηση επιχειρείται η διερεύνηση μιας σειράς ερωτημάτων που σκιαγραφούν την κοινωνική ταυτότητα των αδελφών Μανάκια, την προσήλωσή τους στην παραδοσιακή τοπική κοινότητα, την ένταξή τους στις εθνικές κοινότητες των κρατών διαμονής τους και την μεροληπτική αντιμετώπισή τους, τα στοιχεία που καθόρισαν τις ταυτοτικές επιλογές τους, την παραγνώριση της πολιτισμικής τους ιδιαιτερότητας, την αποσιώπηση της σπουδαιότητας του έργου τους στον τόπο καταγωγής τους, την απόδοση «υποχρεωτικών» πολιτισμικών ταυτοτήτων που ίσως οι ίδιοι δεν διεκδίκησαν ποτέ, την θεώρησή τους ως «ανθελλήνων» επικίνδυνων για την εθνική συνοχή και τον αποκλεισμό τους από την ελληνική εθνικότητα, για να επιβεβαιωθούν οι απόψεις των θεωρητικών και των ιστορικών που ασχολήθηκαν με το φαινόμενο του εθνικισμού ότι η ταυτότητα δεν είναι ποτέ πλήρως συγκροτημένη, αλλά υπόκειται σε μια διεργασία συνεχούς εξέλιξης και αναδιαπραγμάτευσης.

(εισήγηση στο 1ο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο ”Οι Βλάχοι της Ελλάδας” της Επιστημονικής Εταιρίας Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων, Κοζάνη 11-12/11/2022)